рдХ्рдпा рд╣ै рдзाрд░ा 370 ( What is Section 370)

рдзाрд░ा
рейренреж рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХा рдПрдХ
рд╡िрд╢ेрд╖ рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж (рдзाрд░ा)
рд╣ै
рдЬिрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЬрдо्рдоू рдПрд╡ं рдХрд╢्рдоीрд░
рд░ाрдЬ्рдп рдХो рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рднाрд░рдд рдоें
рдЕрди्рдп рд░ाрдЬ्рдпों рдХे рдоुрдХाрдмрд▓े рд╡िрд╢ेрд╖
рдЕрдзिрдХाрд░ рдЕрдерд╡ा (рд╡िрд╢ेрд╖
рджрд░्рдЬ़ा)
рдк्рд░ाрдк्рдд
рд╣ै। рджेрд╢ рдХो рдЖрдЬ़ाрджी рдоिрд▓рдиे рдХे
рдмाрдж рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдЕрдм рддрдХ рдпрд╣ рдзाрд░ा
рднाрд░рддीрдп рд░ाрдЬрдиीрддि рдоें рдмрд╣ुрдд
рд╡िрд╡ाрджिрдд рд░рд╣ी рд╣ै। рднाрд░рддीрдп рдЬрдирддा
рдкाрд░्рдЯी рдПрд╡ं рдХрдИ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрджी
рджрд▓ рдЗрд╕े рдЬрдо्рдоू рдПрд╡ं рдХрд╢्рдоीрд░ рдоें
рд╡्рдпाрдк्рдд рдЕрд▓рдЧाрд╡рд╡ाрдж рдХे рд▓िрдпे
рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ рдоाрдирддे рд╣ैं рддрдеा рдЗрд╕े
рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХी рдоाँрдЧ рдХрд░рддे рд░рд╣े
рд╣ैं। рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдоें
рдЕрд╕्рдеाрдпी, рд╕ंрдХ्рд░рдордгрдХाрд▓ीрди
рдФрд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдЙрдкрдмрди्рдз рд╕рдо्рдмрди्рдзी
рднाрдЧ реирез рдХा рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж рейренреж рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓
рдиेрд╣рд░ू рдХे рд╡िрд╢ेрд╖ рд╣рд╕्рддрдХ्рд╖ेрдк рд╕े
рддैрдпाрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░
рднाрд░рдд рдХे рд▓िрдпे рдХрд╢्рдоीрд░ рдХा рдоुрдж्рджा
рдЖрдЬ рддрдХ рд╕рдорд╕्рдпा рдмрдиा рд╣ुрдЖ рд╣ै।
рд╡िрд╢ेрд╖
рдЕрдзिрдХाрд░
рдзाрд░ा
370 рдХे
рдк्рд░ाрд╡рдзाрдиों рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░,
рд╕ंрд╕рдж
рдХो рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рдХे рдмाрд░े рдоें рд░рдХ्рд╖ा,
рд╡िрджेрд╢
рдоाрдорд▓े рдФрд░ рд╕ंрдЪाрд░ рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें
рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ै
рд▓ेрдХिрди рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рд╡िрд╖рдп рд╕े
рд╕рдо्рдмрди्рдзिрдд рдХ़ाрдиूрди рдХो рд▓ाрдЧू
рдХрд░рд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдпे рдХेрди्рдж्рд░ рдХो
рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд░рдХाрд░ рдХा рдЕрдиुрдоोрджрди рдЪाрд╣िрдпे।
рдЗрд╕ी
рд╡िрд╢ेрд╖ рджрд░्рдЬ़े рдХे рдХाрд░рдг рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рд░ाрдЬ्рдп рдкрд░ рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХी рдзाрд░ा 356
рд▓ाрдЧू
рдирд╣ीं рд╣ोрддी।
рдЗрд╕
рдХाрд░рдг рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХे рдкाрд╕ рд░ाрдЬ्рдп
рдХे рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХो рдмрд░्рдЦ़ाрд╕्рдд рдХрд░рдиे
рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдирд╣ीं рд╣ै।
1976 рдХा
рд╢рд╣рд░ी рднूрдоि рдХ़ाрдиूрди рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рдкрд░ рд▓ाрдЧू рдирд╣ीं рд╣ोрддा।
рдЗрд╕рдХे
рддрд╣рдд рднाрд░рддीрдп рдиाрдЧрд░िрдХ рдХो рд╡िрд╢ेрд╖
рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рд░ाрдЬ्рдпों рдХे
рдЕрд▓ाрд╡ा рднाрд░рдд рдоें рдХрд╣ीं рднी рднूрдоि
рдЦ़рд░ीрджрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ै। рдпाрдиी
рднाрд░рдд рдХे рджूрд╕рд░े рд░ाрдЬ्рдпों рдХे рд▓ोрдЧ
рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рдоें рдЬ़рдоीрди рдирд╣ीं рдЦ़рд░ीрдж рд╕рдХрддे।
рднाрд░рддीрдп
рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХी рдзाрд░ा 360
рдЬिрд╕рдХे
рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рджेрд╢ рдоें рд╡िрдд्рддीрдп
рдЖрдкाрддрдХाрд▓ рд▓рдЧाрдиे рдХा рдк्рд░ाрд╡рдзाрди
рд╣ै, рд╡рд╣
рднी рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рдкрд░ рд▓ाрдЧू рдирд╣ीं рд╣ोрддी।
рдЬрдо्рдоू
рдФрд░ рдХрд╢्рдоीрд░ рдХा рднाрд░рдд рдоें рд╡िрд▓рдп
рдХрд░рдиा рдЬ़्рдпाрджा рдмрдб़ी рдЬ़рд░ूрд░рдд
рдеी рдФрд░ рдЗрд╕ рдХाрдо рдХो рдЕंрдЬाрдо рджेрдиे
рдХे рд▓िрдпे рдзाрд░ा 370
рдХे
рддрд╣рдд рдХुрдЫ рд╡िрд╢ेрд╖ рдЕрдзिрдХाрд░ рдХрд╢्рдоीрд░
рдХी рдЬрдирддा рдХो рдЙрд╕ рд╕рдордп рджिрдпे рдЧрдпे
рдеे। рдпे рд╡िрд╢ेрд╖ рдЕрдзिрдХाрд░ рдиिрдЪрд▓े
рд╡िрд╢ेрд╖
рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХी рд╕ूрдЪी
рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рдХे рдиाрдЧрд░िрдХों рдХे рдкाрд╕ рджोрд╣рд░ी
рдиाрдЧрд░िрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै।
рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рдХा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдз्рд╡рдЬ рдЕрд▓рдЧ рд╣ोрддा рд╣ै।
рдЬрдо्рдоू
- рдХрд╢्рдоीрд░
рдХी рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдХा рдХाрд░्рдпрдХाрд▓ 6
рд╡рд░्рд╖ों
рдХा рд╣ोрддा рд╣ै рдЬрдмрдХि рднाрд░рдд рдХे рдЕрди्рдп
рд░ाрдЬ्рдпों рдХी рд╡िрдзाрдирд╕рднाрдУं рдХा
рдХाрд░्рдпрдХाрд▓ 5 рд╡рд░्рд╖
рдХा рд╣ोрддा рд╣ै।
рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рдХे рдЕрди्рджрд░ рднाрд░рдд рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдз्рд╡рдЬ
рдпा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдк्рд░рддीрдХों рдХा
рдЕрдкрдоाрди рдЕрдкрд░ाрдз рдирд╣ीं рд╣ोрддा рд╣ै।
рднाрд░рдд
рдХे рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдХे рдЖрджेрд╢
рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рдХे рдЕрди्рджрд░ рдоाрди्рдп рдирд╣ीं рд╣ोрддे
рд╣ैं।
рднाрд░рдд
рдХी рд╕ंрд╕рдж рдХो рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдЕрдд्рдпрди्рдд рд╕ीрдоिрдд
рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдХाрдиूрди рдмрдиा рд╕рдХрддी
рд╣ै।
рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рдХी рдХोрдИ рдорд╣िрд▓ा рдпрджि рднाрд░рдд рдХे рдХिрд╕ी
рдЕрди्рдп рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕े
рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░ рд▓े рддो рдЙрд╕ рдорд╣िрд▓ा рдХी
рдиाрдЧрд░िрдХрддा рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрдпेрдЧी।
рдЗрд╕рдХे рд╡िрдкрд░ीрдд рдпрджि рд╡рд╣ рдкрдХिрд╕्рддाрди
рдХे рдХिрд╕ी рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕े рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░
рд▓े рддो рдЙрд╕े рднी рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рдХी рдиाрдЧрд░िрдХрддा рдоिрд▓ рдЬाрдпेрдЧी।
рдзाрд░ा
370 рдХी
рд╡рдЬрд╣ рд╕े рдХрд╢्рдоीрд░ рдоें рдЖрд░рдЯीрдЖрдИ
(RTI) рдФрд░
рд╕ीрдПрдЬी (CAG)
рдЬैрд╕े
рдХाрдиूрди рд▓ाрдЧू рдирд╣ीं рд╣ोрддे рд╣ै।
рдХрд╢्рдоीрд░
рдоें рдорд╣िрд▓ाрдУं рдкрд░ рд╢рд░िрдпрдд рдХाрдиूрди
рд▓ाрдЧू рд╣ै।
рдХрд╢्рдоीрд░
рдоें рдкंрдЪाрдпрдд рдХो рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд
рдирд╣ीं рд╣ै।
рдХрд╢्рдоीрд░
рдоें рдЪрдкрд░ाрд╕ी рдХो 2500
рд░ूрдкрдпे
рд╣ी рдоिрд▓рддे рд╣ै।
рдХрд╢्рдоीрд░
рдоें рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХों [рд╣िрди्рджू-рд╕िрдЦ]
рдХो
16% рдЖрд░рдХ्рд╖рдг
рдирд╣ीं рдоिрд▓рддा।
рдзाрд░ा
370 рдХी
рд╡рдЬрд╣ рд╕े рдХрд╢्рдоीрд░ рдоें рдмाрд╣рд░ рдХे
рд▓ोрдЧ рдЬрдоीрди рдирд╣ीं рдЦрд░ीрдж рд╕рдХрддे рд╣ैं।
рдзाрд░ा
370 рдХी
рд╡рдЬрд╣ рд╕े рд╣ी рдХрд╢्рдоीрд░ рдоें рд░рд╣рдиे
рд╡ाрд▓े рдкाрдХिрд╕्рддाрдиिрдпों рдХो рднी
рднाрд░рддीрдп рдиाрдЧрд░िрдХрддा рдоिрд▓ рдЬाрддी
рд╣ै।
рдзाрд░ा
рейренреж рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдХुрдЫ рд╡िрд╢ेрд╖
рдмाрддें
рез)
рдзाрд░ा
рейренреж рдЕрдкрдиे рднाрд░рдд рдХे рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХा
рдЕंрдЧ рд╣ै।
реи)
рдпрд╣
рдзाрд░ा рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे реирезрд╡ें рднाрдЧ
рдоें рд╕рдоाрд╡िрд╖्рдЯ рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рд╢ीрд░्рд╖рдХ
рд╣ै-
‘рдЕрд╕्рдеाрдпी,
рдкрд░िрд╡рд░्рддрдиीрдп
рдФрд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдк्рд░ाрд╡рдзाрди’ (Temporary,
Transitional and Special Provisions)।
рей)
рдзाрд░ा
рейренреж рдХे рд╢ीрд░्рд╖рдХ рдХे рд╢рдм्рдж рд╣ैं -
рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдЕрд╕्рдеाрдпी рдк्рд░ाрд╡рдзाрди
(“Temporary
provisions with respect to the State of Jammu and Kashmir”)।
рек)
рдзाрд░ा
рейренреж рдХे рддрд╣рдд рдЬो рдк्рд░ाрд╡рдзाрди рд╣ै
рдЙрдирдоें рд╕рдордп рд╕рдордп рдкрд░ рдкрд░िрд╡рд░्рддрди
рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдЬिрдирдХा рдЖрд░рдо्рдн резрепрелрек
рд╕े рд╣ुрдЖ। резрепрелрек рдХा рдорд╣рдд्рдд्рд╡ рдЗрд╕
рд▓िрдпे рд╣ै рдХि резрепрелрей рдоें рдЙрд╕ рд╕рдордп рдХे
рдХрд╢्рдоीрд░ рдХे рд╡рдЬीрд░-рдП-рдЖрдЬрдо
рд╢ेрдЦ рдорд╣рдо्рдордж рдЕрдм्рджुрд▓्рд▓ा,
рдЬो
рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдХे рдЕंрддрд░ंрдЧ
рдоिрдд्рд░ рдеे, рдХो
рдЧिрд░рдл्рддाрд░ рдХрд░ рдмंрджी рдмрдиाрдпा рдеा।
рдпे рд╕ाрд░े рд╕ंрд╢ोрдзрди рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рдХे рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдж्рд╡ाрд░ा рдкाрд░िрдд
рдХिрдпे рдЧрдпे рд╣ैं।
рд╕ंрд╢ोрдзिрдд
рдХिрдпे рд╣ुрдпे рдк्рд░ाрд╡рдзाрди рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░
рдХे рд╣ैं-
(рдЕ)
резрепрелрек
рдоें рдЪुंрдЧी, рдХेंрдж्рд░ीрдп
рдЕрдмрдХाрд░ी, рдиाрдЧрд░ी
рдЙрдб्рдбрдпрди рдФрд░ рдбाрдХрддाрд░ рд╡िрднाрдЧों рдХे
рдХाрдиूрди рдФрд░ рдиिрдпрдо рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рдХो рд▓ाрдЧू рдХिрдпे рдЧрдпे।
(рдЖ)
резрепрелрео
рд╕े рдХेрди्рдж्рд░ीрдп рд╕ेрд╡ा рдХे рдЖрдИ рдП рдПрд╕
рддрдеा рдЖрдп рдкी рдПрд╕ рдЕрдзिрдХाрд░िрдпों рдХी
рдиिрдпुрдХ्рддिрдпाँ рдЗрд╕ рд░ाрдЬ्рдп рдоें
рд╣ोрдиे рд▓рдЧीं। рдЗрд╕ी рдХे рд╕ाрде рд╕ी рдП рдЬी
(CAG) рдХे
рдЕрдзिрдХाрд░ рднी рдЗрд╕ рд░ाрдЬ्рдп рдкрд░ рд▓ाрдЧू
рд╣ुрдП।
(рдЗ)
резрепрелреп
рдоें рднाрд░рддीрдп рдЬрдирдЧрдгрдиा рдХा рдХाрдиूрди
рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рдкрд░ рд▓ाрдЧू рд╣ुрдЖ।
(рд░्рдИ)
резрепремреж
рдоें рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे
рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рдЙрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдХे рдиिрд░्рдгрдпों
рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдЕрдкीрд▓ों рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░
рдХрд░рдиा рд╢ुрд░ू рдХिрдпा,
рдЙрд╕े
рдЕрдзिрдХृрдд рдХिрдпा рдЧрдпा।
(рдЙ)
резрепремрек
рдоें рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж рейрелрем
рддрдеा рейрелрен рдЗрд╕ рд░ाрдЬ्рдп рдкрд░ рд▓ाрдЧू рдХिрдпे
рдЧрдпे। рдЗрд╕ рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрджों рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░
рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рдоें рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे
рдЧрдб़рдмрдб़ा рдЬाрдиे рдкрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि
рдХा рд╢ाрд╕рди рд▓ाрдЧू рдХрд░рдиे рдХे рдЕрдзिрдХाрд░
рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдП।
(рдК)
резрепремрел
рд╕े рд╢्рд░рдоिрдХ рдХрд▓्рдпाрдг,
рд╢्рд░рдоिрдХ
рд╕ंрдЧрдарди, рд╕ाрдоाрдЬिрдХ
рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рддрдеा рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдмीрдоा
рд╕рдо्рдмрди्рдзी рдХेрди्рдж्рд░ीрдп рдХाрдиूрди
рд░ाрдЬ्рдп рдкрд░ рд▓ाрдЧू рд╣ुрдП।
(рдП)
резрепремрем
рдоें рд▓ोрдХрд╕рднा рдоें рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖
рдорддрджाрди рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рд╡ाрдЪिрдд рдЕрдкрдиा
рдк्рд░рддिрдиिрдзि рднेрдЬрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░
рджिрдпा рдЧрдпा।
(рдР)
резрепремрем
рдоें рд╣ी рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рдХी рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдиे рдЕрдкрдиे рд╕ंрд╡िрдзाрди
рдоें рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╕ुрдзाрд░ рдХрд░рддे рд╣ुрдП-
‘рдк्рд░рдзाрдирдорди्рдд्рд░ी’
рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ ‘рдоुрдЦ्рдпрдорди्рдд्рд░ी’
рддрдеा ‘рд╕рджрд░-рдП-рд░िрдпाрд╕рдд’
рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ ‘рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓’
рдЗрди рдкрджрдиाрдоों рдХो рд╕्рд╡ीрдХृрдд
рдХрд░ рдЙрди рдиाрдоों рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░рдиे
рдХी рд╕्рд╡ीрдХृрддि рджी। ‘рд╕рджрд░-рдП-рд░िрдпाрд╕рдд’
рдХा рдЪुрдиाрд╡ рд╡िрдзाрдирд╕рднा
рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ुрдЖ рдХрд░рддा рдеा,
рдЕрдм
рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि
рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ोрдиे рд▓рдЧी।
(рдУ)
резрепремрео
рдоें рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рдХे рдЙрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдиे рдЪुрдиाрд╡
рд╕рдо्рдмрди्рдзी рдоाрдорд▓ों рдкрд░ рдЕрдкीрд▓ рд╕ुрдирдиे
рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдп
рдХो рджिрдпा।
(рдФ)
резрепренрез
рдоें рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж
реиреирем рдХे рддрд╣рдд рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдк्рд░рдХाрд░
рдХे рдоाрдорд▓ों рдХी рд╕ुрдирд╡ाрдИ рдХрд░рдиे рдХा
рдЕрдзिрдХाрд░ рдЙрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдХो рджिрдпा
рдЧрдпा।
(рдЕं)
резрепреорем
рдоें рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж
реирекреп рдХे рдк्рд░ाрд╡рдзाрди рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рдкрд░ рд▓ाрдЧू рд╣ुрдП।
(рдЕः)
рдЗрд╕
рдзाрд░ा рдоें рд╣ी рдЙрд╕рдХे рд╕рдо्рдкूрд░्рдг
рд╕рдоाрдк्рддि рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдмрддाрдИ
рдЧрдпी рд╣ै। рдзाрд░ा рейренреж рдХा рдЙрдк рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж
рей рдмрддाрддा рд╣ै рдХि ‘‘рдкूрд░्рд╡рд╡рд░्рддी
рдк्рд░ाрд╡рдзाрдиों рдоें рдХुрдЫ рднी рд▓िрдЦा
рд╣ो, рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि
рдк्рд░рдХрдЯ рд╕ूрдЪрдиा рдж्рд╡ाрд░ा рдпрд╣ рдШोрд╖िрдд
рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ै рдХि рдпрд╣ рдзाрд░ा рдХुрдЫ
рдЕрдкрд╡ाрджों рдпा рд╕ंрд╢ोрдзрдиों рдХो рдЫोрдб
рджिрдпा рдЬाрдпे рддो рд╕рдоाрдк्рдд рдХी рдЬा
рд╕рдХрддी рд╣ै।
рдЗрд╕
рдзाрд░ा рдХा рдПрдХ рдкрд░рди्рддुрдХ (Proviso)
рднी рд╣ै।
рд╡рд╣ рдХрд╣рддा рд╣ै рдХि рдЗрд╕рдХे рд▓िрдпे рд░ाрдЬ्рдп
рдХी рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕рднा рдХी рдоाрди्рдпрддा
рдЪाрд╣िрдпे। рдХिрди्рддु рдЕрдм рд░ाрдЬ्рдп рдХी
рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕рднा рд╣ी рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдоें
рдирд╣ीं рд╣ै। рдЬो рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡
рдоें рдирд╣ीं рд╣ै рд╡рд╣ рдХाрд░рдЧрд░ рдХैрд╕े рд╣ो
рд╕рдХрддी рд╣ै?
рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓
рдиेрд╣рд░ू рдж्рд╡ाрд░ा рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рдХे рдПрдХ рдиेрддा рдкं॰ рдк्рд░ेрдордиाрде рдмрдЬाрдЬ
рдХो реирез рдЕрдЧрд╕्рдд резрепремреи рдоें рд▓िрдЦे
рд╣ुрдпे рдкрдд्рд░ рд╕े рдпрд╣ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ोрддा
рд╣ै рдХि рдЙрдирдХी рдХрд▓्рдкрдиा рдоें рднी рдпрд╣ी
рдеा рдХि рдХрднी рди рдХрднी рдзाрд░ा рейренреж рд╕рдоाрдк्рдд
рд╣ोрдЧी। рдкं॰ рдиेрд╣рд░ू рдиे рдЕрдкрдиे рдкрдд्рд░
рдоें рд▓िрдЦा рд╣ै-
‘‘рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХрддा
рддो рдпрд╣ рд╣ै рдХि рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХा рдпрд╣
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж, рдЬो
рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░
рд░ाрдЬ्рдп рдХो рд╡िрд╢ेрд╖ рджрд░्рдЬा рджिрд▓ाрдиे
рдХे рд▓िрдпे рдХाрд░рдгीрднूрдд рдмрддाрдпा рдЬाрддा
рд╣ै, рдЙрд╕рдХे
рд╣ोрддे рд╣ुрдпे рднी рдХрдИ рдЕрди्рдп рдмाрддें
рдХी рдЧрдпी рд╣ैं рдФрд░ рдЬो рдХुрдЫ рдФрд░ рдХिрдпा
рдЬाрдиा рд╣ै, рд╡рд╣
рднी рдХिрдпा рдЬाрдпेрдЧा। рдоुрдЦ्рдп рд╕рд╡ाрд▓
рддो рднाрд╡рдиा рдХा рд╣ै,
рдЙрд╕рдоें
рджूрд╕рд░ी рдФрд░ рдХोрдИ рдмाрдд рдирд╣ीं рд╣ै।
рдХрднी-рдХрднी
рднाрд╡рдиा рд╣ी рдмрдбी рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг
рд╕िрдж्рдз рд╣ोрддी рд╣ै।’’